ISO 9001:2015 – Temel Değişiklikler Nelerdir?
ISO 9001:2015 ’te yapılan değişiklikler, 2008 sürümü sürecinde yapılanlara göre daha önemlidir. Aşağıda temel değişikliklerin kısa bir özeti bulunmaktadır. Yararlarını tartışmadan sadece bu değişikliklerin bazı nedenlerini vurgulamaya çalışacağız.
1. Standart, HLS’e (High Level Structure/Yüksek Düzeyli Yapı) uygun olarak tekrar yazılmıştır.
ISO 9001:2015 standardı yeniden yapılandırılmıştır; bölüm ve alt bölüm başlıkları, hüküm ve paragrafların sırası tamamıyla yeniden düzenlenmiştir.
- Kapsam
- Normatif referanslar
- Terimler ve Tanımlar
- Organizasyon Kapsamı
- Önderlik
- Planlama
- Destek
- Uygulama
- Performans Değerlendirme
- Geliştirme
Bütün olarak düşünüldüğünde, bu yeniden yapılandırma standardın içeriğini ya da gerekliliklerini etkilememektedir. Metin detaylıca incelendiğinde, yapının yeni bileşim kılavuzlarına ve konu dizilişine uygun olacak şekilde değiştirildiği görülmektedir.
Bu değişiklik, yönetim sisteminin tüm ISO standartlarına aşamalı olarak uygulanacak stratejik bir seçimi yansıtmaktadır. ISO 55001 (Varlık Yönetim Sistemi) ile başlayan yeni yapı, ISO Yönergeleri, Bölüm I’in Ek bölümüyle tutarlılık sağlamaktadır.
Bu yeni ortak yapı ile ISO, işletme ve kuruluşların çeşitli yönetim sistemlerinin tamamını ya da bölümlerini daha kolay bir şekilde entegre etmelerine ve en nihayetinde, tamamen birleşik bir yönetim sistemine sahip olmalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
Bu ortak yapı, şirketlerin ISO 14001:2015 çevre standardının, ISO 55001 varlık yönetim standardının ve hatta ISO 45001 iş sağlığı ve güvenliği yönetimi standardının bölümleri gibi ilgili görünen diğer standartların bileşenlerini edinmesini kolaylaştırmaktadır.
2. Risk yönetimi, standardın temeli haline geldi.
Standardının her önemli revizyonu, sertifikalı şirketlerin yeni bir olgunluk seviyesine ulaşmasına olanak sağlayan bir kavramı öne çıkarmaktadır.
ISO 9001:1987 – Prosedürler
ISO 9001:1994 – Önleyici Eylem
ISO 9001:2000 – Süreç Yaklaşımı & PDCA
ISO 9001:2008 – Süreç Yaklaşımı & PDCA
ISO 9001:2015 – Risk ve Fırsatlar
Risk odaklı düşünme yaklaşımına dayanan risk yönetimi, gözden geçirilen standartta bir dayanak noktası haline gelmiştir: risk belirleme, risk niteliği ve yönetimi. Kalite, sunulan ürün ve hizmetin sınırlı kapsamının ötesine geçen bu risklerin düzenli bir şekilde yönetilmesiyle gelir. Kuruluş müşterilerine uzun vadede şartlara uygun ürün ya da hizmet sunamazsa kalite de olmaz.
Risk beraberinde bir şeyi daha getirir: fırsat. ISO 9001:2015 standardı da bu kavrama, pozitif belirsizlik olarak yaklaşmaktadır.
Tabii ki, risk hiçbir şekilde standartta daha önce sunulan kavramların yerini alacak ek bir kavram değildir. Risk, temel esaslarla birleştirilmiştir ve bu kavramları tamamlar niteliktedir. Buna bağlı olarak da süreç yaklaşımı ve PDCA (Planla – Uygula – Kontrol Et – Önlem Al) yine iki esas şart olarak standartta yer almaktadırlar.
Riski yönetmek aynı zamanda sürekli geliştirmeye karşı çalışmak demektir. Düzeltici eylem, tanımlanmamış, yanlış nitelendirilmiş ya da yanlış yönetilmiş riske karşılık gelmektedir. Önleyici eylem ise mümkün ama henüz gerçekleşmemiş uygunsuzlukları işaret etmektedir.
3. Liderlik
Güçlü ve gözle görülür bir liderlik aracılığıyla kaliteye uygunluk güçlendirilmiştir:
- “Yönetim temsilcisi” görüşü tamamen ortadan kalkmıştır.
- Kalite politikası ve belirtilmiş amaçlar, stratejik yönelimlerle derin bir şekilde tutarlı olmalıdır.
- Kalite Yönetim Sistemi, işletme süreçlerine katılmalıdır.
4. Hizmet sektörüne kasten açık bir standart
Kuruluşların geliştiği bağlam değişmiştir ve bu yeni sürüm, kuruluşların işlerini ve eylemlerini gerçekleştirme şekillerindeki değişimleri de hesaba katmaktadır. Esasen imalat ve sanayi sektörü için düzenlenmiş olan ISO 9001, kendi başarısının kurbanı olmuştur ve diğer alanlardan birçok kuruluş bunu kendilerinin gibi kabul etmişlerdir.
ISO 9001:2015, bu değişiklikleri göz önünde bulundurmaktadır. Kelime seçimleri ve soyutluk düzeyi, hizmetleri de içeren tüm endüstrilerde uygulamayı basitleştirmiştir.
5. Bundan sonra kalite el kitabı olmayacak mı?
ISO standardının ayrılmaz parçası olan kalite el kitabı ortadan kalkacak mı?
Aslında bu, oldukça mümkündür fakat kalite el kitabı fikri, kalite kültürüne derinden bağlı olduğundan en azından yakın gelecekte bu gerçekleşmeyecektir.
Bu sürüm, artık sertifikaya sahip kuruluşların güncel bir kalite el kitabı tutmasını şart koşmamaktadır. Ancak, dokümantasyon gerekliliğinin hala standardın bir parçası olduğu unutulmamalıdır. Hala ilgili bilgileri belgelemek, devamlılığını sağlamak ve korumak gereklidir. Bu nedenle kalite el kitabı, bu gerekliliği yerine getirmek için tek çözüm olmasa da bir olanak olarak varlığını sürdürmektedir.
Standardın amacı, teknolojik ve sosyal değişiklikleri dikkate almaktır. Bilgi günümüzde, kağıdın ana araç olduğu 20 yıl önceki zamanlardaki gibi yaratılmamakta, organize edilmemekte, yönetilmemekte, sürekliliği sağlanmamakta, yayılmamakta ve bilgiye o zamanlardaki şekilde ulaşılmamaktadır.
Bu değişiklik aynı zamanda şirketlerin teşkilatlarında oldukça geniş bir esnekliğe de imkan tanımaktadır. Ana ilkelere riayet edildiği sürece, yönetim çevikliğini tehlikeye atmadan standarda uyum sağlamak artık mümkün gözükmektedir.
6. Sertifikaya sahip kuruluş ve hissedarları çevreleyen bağlama verilen önem
İki yeni hüküm (4.1 ve 4.2) kuruluşu çevreleyen bağlama büyük bir önem vermeyi gerektirmektedir. Bu hükümler, paydaş (ilgili taraflar) tanımlama ve onların beklentilerini kavrama kadar bir bağlam analizini de gerektirmektedir.
7. Bilgi, diğerleri gibi bir kaynaktır.
Bu 2015 sürümünde, ISO 9001:2015 bir kez daha çağa ayak uydurmaktadır. Bilgi, başarılı projeler ve işletme gelişmeleri için anahtar haline gelmiştir. Yeni standart, bilgiyi diğer yönetilecek kaynaklar gibi düşünmektedir:
- Eylemi, KYS ile uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek ve belirlenen hedeflere ulaşmak için gerekli bilgiler tanımlanmalıdır.
- Bilginin devamı sağlanmalı, korunmalı ve gerekli olduğunda ulaşılabilir olmalıdır.
- Bilgi ihtiyaçlarındaki değişiklikler öngörülmeli ve bilgiyi vaktinde elde edememe riski yönetilmelidir.
