ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Nedir?
Bu sorunun cevabını öğrenmek isteyen sizin gibi birçok kişi bulunmaktadır. İşte bu tanıtım kılavuzu, ISO 14001’in temellerini öğrenmenizi sağlayacak, ISO 14001’in gerekliliklerinin neler olduğunu keşfetmenize yardım edecek ve bir çevre yönetim sistemi uygulamak ve bir sertifikaya sahip olmak için nelerin yapılması gerektiği hakkında size rehberlik edecektir.
ISO 14001’in temel ögeleri nelerdir?
ISO 14001, bir çevre yönetim sistemi tasarlamak ve uygulamak için uluslararası bir standart haline gelmiştir. Bu standart, dünya çapında kabul gören standartları yaratan ve dağıtan uluslararası bir kuruluş olan ISO (the International Organization for Standardization) tarafından yayınlanmıştır. Çevre yönetim sisteminin en son sürümü 2015’te yayınlanmıştır ve “ISO 14001:2015” olarak ifade edilmektedir. Standart, piyasaya sürülmeden ve güncellenmeden önce üye ülkelerin çoğunluğu standart üzerinde anlaşma sağlamaktadırlar ve bunun sonucu olarak standart, dünya çapındaki ülkelerin çoğunluğu tarafından kabul gören, uluslararası düzeyde tanınan bir standart haline gelmiştir.
2013’ün sonunda gerçekleştirilen ISO 14001 belgelendirme araştırmasına göre, bir ISO 14001 çevre yönetim sistemi uygulayan birçok şirket dünya genelinde olumlu bir eğilim göstermektedir.
Çevre yönetim sistemi nedir?
Bir çevre yönetim sistemi (kısaca ÇYS); şirketinizin çevreyle nasıl etkileşimde bulunacağını yöneten kuralları belirleyen ilkeler, süreçler, planlar, uygulamalar ve kayıtlardan oluşmaktadır. Bu sistemin bizzat sizin şirketinize özel olarak uyarlanması gerekmektedir çünkü yalnızca kendi şirketiniz, özel iş süreçlerinizle eşleşen belirli yasal gerekliliklere ve çevresel etkileşimlere sahip olacaktır.
ISO 14001 gereklilikleri, çevre yönetim sisteminizin başarılı olması için gereken önemli ögeleri kaçırmamanız için ve kendi çevre yönetim sisteminizi yaratmanız için bir çerçeve programı ve kılavuz sağlamaktır.
ISO 14001’in yapısı
ISO 14001’in yapısı dört bölüme ayrılmaktadır. İlk üçü giriş niteliğinde, tanıtıcı bölümlerken son bölüm de çevre yönetim sistemi gerekliliklerini içeren altı adet alt başlıktan oluşmaktadır. Bu altı alt başlık şunlar hakkındadır:
Bölüm 4.1: Genel Gereklilikler
Bu bölüm, çevre yönetim sisteminin kurulması, belgelenmesi, uygulanması, devamının sağlanması ve sürekli olarak ISO 14001 standardının gerekliliklerine göre geliştirilmesi gerektiği hakkında kapsamlı bir ifade sunmaktadır. Bu ifade, ÇYS’nin sonradan unutulacak bir kerelik bir eylem olmadığını vurgulamaktadır ve bunun aksine gelişmeyi arttırmak için devamlılığın sağlanmasına yönelik olarak tasarlanmıştır.
Bölüm 4.2: Çevre Politikası
Çevre politikası, çevre yönetim sistemi kapsamını karşılamak için kapsamlı hedefler koymamıza yardım etmektedir. Bu politika, yasal gereklilikler, kirliliği önleme ve sürekli olarak geliştirme ilkeleriyle uyumlu olarak şirketin bağlılık kararını içermektedir. Ayrıca, ÇYS için hedefler kurmak adına kapsamlı bir çerçeve programı sunmaktadır.
Bölüm 4.3: Planlama
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi planlama süreci için üç bölüm bulunmaktadır. İlk olarak şirketin, kendi eylemleri ile ilgili olarak çevre koşullarını belirlemesi gerekmektedir. Daha sonra şirketin, koşullar ve işletme süreçlerine ait yasal olan ve olmayan gereklilikleri belirlemesi ve bunların kavranıp uygulandığından emin olması gerekmektedir. Son olarak çevre yönetim sisteminin geliştirilmesine yönelik hedefler, amaçlar ve programların amaca ulaşmak adına uygun kaynaklarla devreye sokulması gerekmektedir.
Bölüm 4.4: Uygulama ve İşletme
Bu bölüm; kaynakların, rollerin, sorumlulukların ve yetkilerin atanması başta olmak üzere ele alınacak birçok öge içermektedir. Yürürlüğe girdiğinde, çevre yönetim sisteminin işleyişi için yeterlik, eğitim, farkındalık ve iletişimin (hem şirket içi hem şirket dışı) sağlandığından emin olmanız gerekmektedir. Tıpkı gerekli olan yerlerde istikrarın sağlandığından emin olmak adına acil durumlara hazırlık ve müdahale için işletme kontrollerini ve süreçlerini devreye sokmak gibi, süreklilikten emin olmak için de belgelerin dokümantasyonu ve kontrolü gereklidir.
Bölüm 4.5: Kontrol Etme
Karar alınabildiğinden emin olmak için yasal olan ve olmayan gerekliliklerle uyumun değerlendirmesi de dahil izleme ve ölçme işlemleri gereklidir. Bu bölümün bir parçası uygunsuzluk, düzeltici eylem, önleyici eylem ve yürürlükteki süreçlerin denetimiyle ilgilidir. Bu ögeler ve bunlarla ilgili kayıtlar olmadan, her şeyin plana göre gidip gitmediğini söylemek neredeyse imkansızdır.
Bölüm 4.6: Yönetim Değerlendirmesi
Kontrollerden elde edilen kayıtlarla birlikte ele alındığında bu, her şeyin plana göre işlediğini ve yeterli miktarda kaynağın gereklilikleri yerine getirmek için uygulandığından emin olmak amacıyla kayıt edilmiş çıktıların değerlendirmesini içeren yönetim gerekliliğidir.
Bu bölümler, süreç içerisinde yer alan geliştirmeleri eyleme dökmek ve devamını sağlamak amacıyla kuruluşun süreçler içerisinde değişikliği uygulaması için bu ögeleri kullanan “Planla, Yap, Kontrol Et, Uygula (Plan, Do, Check, Act/PDCA) döngüsü”ne dayanmaktadır.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Nedir başlıklı makalemizi okuduğunuz için teşekkür ederiz. ISO 14001 ile ilgili teknik bilgi ve teklif almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
